Sprawa zaczyna się zwykle całkiem niewinnie, od kilku wiadomości zostawionych na którymś z portali społecznościowych, kilku maili. Ich treść może nas lekko niepokoi, ale ostatecznie machamy ręką, nie ma przecież sensu reagować. Internetowych trolli nie brakuje, prawda? Ale co w przypadku gdy niechcianych wiadomości pojawia się coraz więcej? Co robimy gdy wiadomości te stają się coraz bardziej natarczywe? Blokujemy oczywiście, zmieniamy adres e-mail, czasami na chwilę znikamy z mediów społecznościowych. I tak historia często się kończy, wszystko wraca do normy. Jednak nie zawsze. Czasami okazuje się, że padliśmy ofiarą cyberstalkera.

Cyberstalking to forma przemocy, która polega na uporczywym nękaniu innej osoby za pomocą Internetu lub innych środków elektronicznych. Cyberstalkerzy to często osoby które znamy np. byli partnerzy, którzy nie do końca pogodzili się z rozstaniem, współpracownicy, raz nawet spotkałam się ze sprawą gdzie cyberstalkerem okazała się była przyjaciółka. Coraz częściej jednak nie mamy pojęcia kim jest stalker.

Jakie zachowania mogą być uznane za cyberstalking?
• Śledzenie ofiary za pomocą aplikacji GPS, programów szpiegujących lub innych metod lokalizacji.
• Nachodzenie ofiary w miejscach publicznych lub prywatnych, w których przebywa – na podstawie informacji uzyskanych z Internetu.
• Wysyłanie ofierze wiadomości e-mail, SMS-ów, wiadomości głosowych lub innych komunikatów o treści groźnej, obraźliwej, erotycznej lub natarczywej.
• Publikowanie fałszywych informacji o ofierze na portalach społecznościowych, forach internetowych, blogach lub innych stronach.
• Podszywanie się pod ofiarę lub wykorzystywanie jej danych osobowych w celu nawiązania kontaktu z innymi osobami lub instytucjami.
• Zamieszczanie zdjęć lub filmów z ofiarą bez jej zgody lub z naruszeniem jej prawa do prywatności.
• Próby włamania się (udane lub nieudane) do kont pocztowych, bankowych, społecznościowych lub innych kont należących do ofiary.
• Złośliwe zamawianie towarów lub usług na adres ofiary lub podawanie jej danych jako płatnika.

Cyberstalking to więc nie tylko śledzenie i nękanie ofiar w sieci, ale także wykorzystywanie różnych metod, aby naruszyć ich prywatność, bezpieczeństwo i reputację. Cyberstalker wykorzystuje różne metody działania, najczęstsze to tzw. doxing i catfishing. Doxing polega na gromadzeniu i upublicznianiu danych osobowych ofiary, takich jak imię i nazwisko, adres, numer telefonu czy zdjęcia, bez jej zgody. Celem doxingu jest często zastraszenie, szantaż, zniesławienie lub wyrządzenie szkody majątkowej ofierze. Catfishing to z kolei tworzenie fałszywego profilu w internecie, na który nabiera się odbiorca. Catfisher podszywa się pod inną osobę, często wykorzystując jej zdjęcia i dane, aby zdobyć zaufanie ofiary. Catfishing może służyć do wyłudzania pieniędzy, danych, zdjęć intymnych lub po prostu do manipulowania emocjami ofiary. Zarówno doxing, jak i catfishing są formami cyberprzemocy i mogą mieć poważne konsekwencje dla ofiar jak również dla sprawców. Dlatego warto wiedzieć, jak się przed nimi chronić i jak je rozpoznawać.

A jak wygląda sytuacja z prawnego punktu widzenia?
Cyberstalking jest przestępstwem karalnym na podstawie art. 190a kodeksu karnego. Co ciekawe, przez kilka lat Polska była jedynym krajem europejskim, który miał jasne przepisy dotyczące cyberstalkingu Zgodnie z art. 190a § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Jeśli jesteś ofiarą cyberstalkingu, ważne jest, aby wiedzieć, jakie kroki należy podjąć, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo i ochronę. Oto kilka wskazówek, co robić i czego unikać, gdy masz do czynienia ze stalkerem:
Co robić:
• Przede wszystkim, nie ignoruj zagrożenia.
• Jasno i stanowczo (krótko i tylko raz) poinformuj stalkera, że nie godzisz się na takie zachowania i nie zgadasz się na jakąkolwiek formę kontaktu.
• Komentarze o obraźliwej bądź wulgarnej treści zgłaszaj do administratorów stron lub moderatorów forów dyskusyjnych. To proste – najczęściej służą do tego specjalne przyciski lub formularze powiadomień. Jeśli ich nie ma, sprawdź dane zamieszczone w zakładce „Kontakt” danej witryny – serwisy społecznościowe w swoich regulaminach mają zwykle zapisy dotyczące cyberprzemocy. Jeśli widzisz, że na danym portalu dochodzi do zachowań, jak te opisane wyżej, reaguj.
• Zbieraj dowody. Zapisuj screeny wiadomości, sms-ów, zachowaj wiadomości e-mail, zwróć się do operatora o billingi rozmów.
• Zablokuj możliwość kontaktu ze stalkerem (jego numer telefonu, profile na portalach społecznościowych).
• upewnij się, że dostęp do twoich profili w mediach społecznościowych jest odpowiednio chroniony i zabezpieczony (koniecznie zmień hasło, ustaw uwierzytelnianie dwuetapowe/dwuskładnikowe, skontroluj kto widzi publikowane przez Ciebie treści) i zanim opublikujesz coś na Facebooku, Instagramie czy TikToku, sprawdź czy nie ujawniasz przy tym zbyt wielu swoich danych, które może wykorzystać stalker.
• Poinformuj odpowiednie organy, zgłoś sprawę na policję – skontaktuj się z adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych

Czego na pewno nie robić:
• Nie wdawaj się w jakiekolwiek interakcje ze stalkerem (nie odpowiadaj na jego wiadomości ani nie podejmuj prób rozmowy z nim, nie reaguj na działania).
• Nie ujawniaj swojego miejsca pobytu ani planów, ani swojej dokładnej lokalizacji za pośrednictwem mediów społecznościowych.
• Nie angażuj innych w walkę ze stalkerem (z mojego doświadczenia wynika, że przynosi to odwrotny do zamierzonego skutek i stalker się jedynie bardziej uaktywnia)
• Nie publikuj danych cyberstalkera – publikowanie danych osoby bez jej zgody (nawet stalkera) może skutkować wytoczeniem przez niego pozwu o naruszenie jego dóbr osobistych.
• Nie lekceważ sytuacji. W przypadku eskalacji zachowań stalkera koniecznie udaj się po pomoc.
Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze. Jeśli masz pytania lub potrzebujesz dodatkowych informacji na ten temat, skontaktuj się z adwokatem lub organizacją zajmującą się pomocą ofiarom przemocy.
Warto znać swoje prawa, a ja zawsze chętnie odpowiem na Wasze pytania!